Πρόλογος

Όταν το 2018 κόντευα να τελειώσω τη δεύτερη μορφή της έκδοσης και του σχολιασμού των ποιημάτων του Στέφανου Σαχλίκη, αποφάσισα να παρουσιάσω στο Ηράκλειο στην ημερίδα ειδικά αφιερωμενη στο πρόσωπο και την ποίηση του Στέφανου Σαχλίκη τα ως τότε γνωστά βιογραφικά στοιχεία και τη δική μου ερμηνεία τους.¹ Δυστυχώς ένα ατύχημα με εμπόδισε να παρευρεθώ προσωπικά στην εκδήλωση στο Ηράκλειο και στη συνέχεια στην ξενάγηση και το υπόλοιπο πρόγραμμα της ημερίδας στο Πενταμόδι.² Η φίλη μου Τασούλα Μαρκομιχελάκη διάβασε εν απουσία μου την ανακοίνωσή μου.
και τον υπόλοιπο πρόλογο

Ο ποιητικός Σαχλίκης

Από την εγκατάσταση στο χωριό ως την τελική επιστροφή στον Χάνδακα (στ. 103-54 και 240-47)

Μετά την αποφυλάκιση (στ. 103) η Τύχη δοκίμασε με ορθολογικά επιχειρήματα να πείσει τον αφηγητή να φύγει από την πόλη με τους πειρασμούς της: να κόψει την πολυέξοδη ζωή, να νοικοκυρευθεί, να κάνει οικονομίες, για να έχει τα οικονομικά μέσα, αν μελλοντικά θα πρέπει να ξοδεύει (στ. 109-12). Έτσι η Τύχη του τον γέλασε και τον πήγε από τον Χάνδακα στο χωριό (στ. 113-14). Αφού εγκαταστάθηκε εκεί, η Τύχη του δεν τον δίδαξε να γίνει βοσκός ή γεωργός,¹ αλλά τον έκανε κυνηγό, όχι με γεράκι, αλλά με σκύλο (115-18).²

και το υπόλοιπο άρθρο

Ο ποιητικός Σαχλίκης

Ο ίδιος ο αφηγητής ομολογεί πως μια ορισμένη στιγμή ύστερα από πολλά χρόνια (στ. 147) ο Στέφανος Σαχλίκης αναγκάστηκε να επιστρέψει οριστικά στον Χάνδακα (στ. 248). Είχε βαρεθεί τη ζωή στο χωριό, όπως λέει ο ίδιος, επειδή δεν υπήρχαν δυνατότητες επικοινωνίας με μορφωμένους και πολιτισμένους ανθρώπους (στ. 158-59); Είχε πράγματι φαλιρίσει (στ. 146); Δεν απέφεραν αρκετά τα αγροτικά προϊόντα των κτημάτων του για να καλύψει τα έξοδά του και να κάνει οικονομίες (στ. 147-48);
Ζυγιάζοντας τα υπέρ και τα κατά της επιστροφής στην πόλη, δεν είχε άλλη επιλογή παρά να γυρίσει πίσω, αφού εξασφάλισε για τον εαυτό του ένα σίγουρο εισόδημα σε θέση αξιωματούχου (στ. 249-50), που είχε ο Δούκας το δικαίωμα να χαρίσει. Δεν είναι σαφές αν εννοεί πως ο Δούκας ήταν φίλος ή γνωστός του ή πως ο Δούκας έδειξε απλώς φιλική διάθεση απέναντί του.

και το υπόλοιπο άρθρο

Στο ποίημα Αφήγησις παράξενος η περιγραφή αυτής της περιόδου διαιρείται σε δύο στάδια:
1. Την εγκατάλειψη του σχολείου και τα γλέντια, τις παρέες, τις πολιτικές με αποτέλεσμα την πτώχευση.
2. Τη συνέχιση της κοσμικής ζωής με εξόδους και γεύματα, τη μοιραία συνάντηση με την Κουταγιὠταινα, την καταδίκη σε φυλάκιση και τη σύνθεση/συγγραφή των πρώτων ποιημάτων.

Σε όσα ακολουθούν εξακολουθώ να διακρίνω τα δύο πρόσωπα: τον λογοτεχνικό ή ποιητικό και τον ιστορικό Σαχλίκη.

και το υπόλοιπο άρθρο

Ο Ιωάννης / Τζανάκης Σαχλίκης του Κωνσταντίνου

Για τον ποιητή Στέφανο Σαχλίκη γνωρίζουμε πως ήταν γιος του Ιωάννη ή Τζανάκη, γιου του ποτέ Κωνσταντίνου, και της Μαρίας και πως είχε μεγαλύτερη αδερφή την Ελένη, που την ώρα του θανάτου της αναφέρει πως ήταν χήρα του Κύριλλου Pantaleo. Η ταύτιση των γονιών του Στέφανου Σαχλίκη δυσχεραίνεται ωστόσο από το ότι τα ονόματα Ιωάννης και Μαρία απαντούν την ίδια περίοδο σε δύο ή περισσότερους κλάδους της οικογένειας Σαχλίκη. Σε διαθήκη του 1331 αναφέρονται δύπ πρόσωπα με το όνομα Ιωάννης Σαχλίκης, από τα οποία ο ένας ορίζεται επίτροπος, ο άλλος σύμβουλος. Την ίδια περίοδο μαρτυρείται και ο Ιωάννης, γιος του ποτέ Γεωργίου Σαχλίκη. Μαρία λεγόταν τόσο η γυναίκα του Ιωάννη του ποτέ Κωνσταντίνου, όσο και του Γεωργίου. Στα χρόνια 1345-49 εμφανίζονται τρεις Ιωάννηδες Σαχλίκης ως κάτοχοι φέουδων. Στις σωζόμενες πηγές, κυρίως διοικητικές και συμβολαιογραφικές πράξεις, ο νοτάριος περιορίζεται συνήθως στα ονοματεπώνυμα των συμβαλλομένων μερών και τόπο κατοικίας και δεν αναφέρει παρά πολύ σπάνια το όνομα του πατέρα. Η αναφορά στον Ιωάννη ή Τζανάκη Σαχλίκη που ευεργετήθηκε ανάμεσα στα 1314 και 1317 από τις αρχές της Βενετίας με μισό φέουδο μπορεί να αφορά και τους τρεις κλάδους.¹

και το υπόλοιπο άρθρο

Οι δύο συνομήλικοι ποιητές, ο Λεονάρδος Ντελλαπόρτας (± 1330 – 1419/1420)¹ και ο Στέφανος Σαχλίκης (± 1333 – μετά το 1391), παρουσιάζουν στις αναμνήσεις τους από την παιδική ηλικία ομοιότητες για το πότε και πού έμαθαν τα πρώτα γράμματα. Και οι δυο παρακολούθησαν μαθήματα σε κανονικό σχολείο, όχι σε κάποιον παπά ή ιδιωτικό δάσκαλο, και ξεκίνησαν τα μαθήματα από (πολύ) μικρά. Διαφωτιστικός για τα δύο πρόσωπα και τις οικογένειες τους είναι ο τρόπος που το παρουσιάζουν.²
και το υπόλοιπο άρθρο

Η δεκαετία του 1340

H διαθήκη δίνει μια εικόνα των ανθρώπινων σχέσεων και της συμπεριφοράς του ανθρώπου όταν έχει να αντιμετωπίσει τον θάνατο ή ξαφνικούς κινδύνους ή καταστάσεις που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή του. Δε διαφωτίζει μόνο την οικογενειακή ζωή του διαθέτη/διαθέτριας, αλλά συχνά και τις κοινωνικο-οικονομικές διασυνδέσεις μέσα στην τοπική κοινωνία. Ο κόσμος καλεί τον νοτάριο όχι μόνο όταν είναι σοβαρά άρρωστος, οι έγκυες συχνά συντάσσουν τη διαθήκη τους όταν είναι να γεννήσουν,¹ έμποροι και άλλοι πριν ξεκινήσουν για επικίνδυνα θαλάσσια ταξίδια.²
και το υπόλοιπο άρθρο

Όταν ο Wim Bakker κι εγώ επισκεφτήκαμε το 1981 το Πενταμόδι, ρωτήσαμε στο καφενείο πού ακριβώς βρισκόταν η τοποθεσία ‘του Σαχλίκη το ρυάκι’. Οι άνθρωποι απορούσαν που ξέραμε την τοποθεσία και που ενδιαφερόμασταν για εκείνον τον ᾽Τούρκο’. Το επίθετο πράγματι μοιάζει περισσότερο ξένο παρά ελληνικό.¹ Αφου το επώνυμο ‘Σαχλίκης’ ως το τέλος του 14ου αι. δε μαρτυρείται έξω από την Κρήτη,² και είναι προ-βενετικό, το ενδεχόμενο της αραβικής προέλευσής του δεν μπορεί να αποκλειστεί. Είναι άραγε ένα από τα κατάλοιπα της Αραβοκρατίας στο νησί;

και το υπόλοιπο άρθρο